13 de julho de 2010

Nacionalismo cívico versus nacionalismo popular

Xoán Hermida

Cunha separación de menos de 24 horas téñense dado no territorio do que hoxe configura o estado español dúas mobilizacións importantes de nacionalismo.

O primeiro, que poderiamos denominar nacionalismo cívico, producíase o sábado 10 de xullo polas rúas de Barcelona, onde máis de un millón de cataláns saian en manifestación para amosar o seu rexeitamento á sentenza sobre o “estatut” e a reivindicarse como nación.

Entre as declaracións que máis me chamaron a atención desa xornada non foron a dos portavoces políticos senón algunha de cidadáns que a titulo persoal respondían ás preguntas dos xornalistas.

En concreto unha pareceume moi significativa e dicía algo mais ou menos literal como isto: “nos apostabamos polo federalismo, pero os españois non nos queren. Non queren a nosa cultura nin a noso xeito de ser así que non nos queda outra que a independencia”.

Algo máis de 24 horas despois de que esta marea humana percorrera as rúas de Barcelona, unha marea “vermella” ( non pola súa ideoloxía ) percorría as rúas e prazas de todo o estado con moita intensidade, tamén en Euskadi, Galiza e Catalunya.

Tratase dunha mobilización de nacionalismo chamémoslle “popular” ao calor dun espectáculo que levanta paixóns e motivado, e isto non é un dato menor, pola conquista dun mundial de fútbol.

Antes do campionato do mundial puiden ler con curiosidade no sempre interesante blog de economía “a furada do trasno” un titular que me chamou a atención “en mans da roja”.

I e verdade, porque seguramente unha copa do mundo pode ter efectos sobre o comportamento dos e das consumidores e polo tanto sobre a economía. Aínda que a crise sistémica non a arranxe nin Pele nin Maradona nin Messi, nin os tres xuntos.

Tamén vai ter efecto na política: hoxe Zapatero terá seguramente as enquisas moito máis ao seu favor e Rajoi, quizais, comeza o seu lento declinar.

Na loita social: sobre todo cando os sindicatos convocan as folgas a catro meses vista, e con dous anos de retraso, cun verano e un mundial polo medio.

E por suposto teñen efecto na ideoloxía: o españolismo ten dado un paso importante na area emocional da xente.

Non obstante hai un dato curioso nas dúas mobilizacións do pasado fin de semana: a columna vertebral da selección española é a do equipo de Catalunya ( o Barça ), co cal aqueles españolistas mais ideolóxicos – ligados á dereita – van ter algunha contradición entre o anticatalanismo que foron incubando nos últimos anos e a veneración actual cara a máis de un futbolista catalán ( e catalanista ). Non é menos curioso que isto se dea no momento de maior desafección de Catalunya cara a España e viceversa.

Aqueles que defendemos a soberanía da nosa nación en particular e das nacións en xeral cometeriamos un dobre erro, primeiro se pensáramos que a mobilización do domingo esta baseada nunha “panda de fachas” e segundo se pensáramos que ao nacionalismo populista se combate con outro nacionalismo populista.

Non creo que a nosa construción nacional se fortaleza no odio do outro ou desexando a súa derrota (sobre todo se en termos futbolísticos, coma este caso, a vitoria é merecida).

Debemos construír un nacionalismo cívico, das persoas e da cidadanía.

Esa é a grande lección do catalanismo. Un sociedade vertebrada e unida na defensa dos seus dereitos nacionais aínda que como é lóxico divididos cando se trata da defensa dos intereses de clase.

So así pode explicarse porque sendo Catalunya central na economía española ( e tamén nos éxitos deportivos ou culturais ) sexa a súa vez a parte máis madura para encetar un camiño soberanista.

Lamentablemente en Galicia o actual “staff” nacionalista é máis do populista que do cívico, do ideolóxico que do político, do conservador que do radical.

5 comentários:

  1. Se como dixo a señoara catalana non nos keren porque temos nós que queren a súa selección. Non será k a ti che gusta o futbol é non eres capaz de abstraerte desa realidade. lembra k o futbol ( o do mundial ) nen sequera é un desporte tan só é un espectaculo de masas por iso non lles fan probas anti doping.

    ResponderEliminar
  2. Ah, vaya, que ahora aceptáis, porque no tenéis más remedio, que en Galicia hay una pluralidad de identidades, cultiras y lenguas e identidades personales... ¿en ese nacionalismo cívico y no tribal entonces se acepta al español como una de la dos lenguas de Galicia y de los gallegos, lengua propia y materna de muchos gallegos? ¿se aceptan a los castellanohablantes y se tratan igual que a los gallegohablantes de acuerdo con el laicismo lingüístico? ¿Se acepta el bilingüismo oficial y social?

    ¿Que el nacionalismo realmente existente, el controlado por la UPG Marxista leninista, es más conservador que radical? jojojo. Lo que hace la alienación ideológica! Pues menos mal que son conservadores las organizaciones nacionalistas, porque si llegan a ser más radicales... el 1% del apoyo popular tendría? jajaja

    ResponderEliminar
  3. Y otra cosa: si el nacionalismo galizo realmente existente es popular-populista... ¿cómo es que las masas populares no le votan?¿cómo es que no acepta el catolicismo y el españolismo autonomista de O Povo traballador?

    ResponderEliminar
  4. O anónimo anterior vive num sonho. Nom há bilinguismo nim oficial nim social, hà espanholismo, já que dende as instituçons promove-se a destruçom do galego e a maioria da sociedade é inculta em galego graças ao nacionalismo espanhol que o proibiu durante séculos. Também o idioma com ventajas é o castelhano mentras a gente é despedida, nom entendida, humilhada ou nom contratada por falar em galego. E a tua última chorrada, o castelhano pode ser própio dalguns individuos mas nom da Galiza, se nom que farias com todos os chinesses que só falam chino no estado espanhol, passa o chino a ser idioma próprio do estado?

    ResponderEliminar
  5. A disecçom que Hermida pretende fazer entre um suposto "nacionalismo cívico" e um suposto "nacionalismo popular", racional e político o primeiro, emotivo e fanatizado o segundo, é umha elucubraçom que nom se sustenta nos factos.

    O "nacionalismo cívico" catalám é, simultaneamente, um nacionalismo de massas, POPULAR em sentido estrito. Esse carácter cívico nom o libera, como acontece com qualquer nacionalismo, de elementos emotivos, puramente identitários, de pertença a um determinado grupo humano, sem mais.

    O "nacionalismo popular", desafortunadamente utilizado por Hermida para referir-se, por exemplo, às mobilizaçons de massas espanholistas por volta de eventos desportivos, também é, com independência do grau de interiorizaçom que tenham as pessoas mobilizadas sobre este facto, um nacionalismo com ideologia por mais rechaçável que esta for.

    Som umha "panda de fachas" quem neste país colocam a bandeira franquista nas suas casas para celebrar os éxitos da selecçom espanhola? Se nos referimos a que defendam umha determinaa ideologia, certamente nom. Se abrimos algo mais o objectivo, veremos que esse nacionalismo primário, vinculado ao facto desportivo, é um caldo de cultivo ótimo para o desenvolvimento do outro. O Estado espanhol nom tivo dúvidas neste sentido e aproveitou a ocasiom completamente.

    Por último, a "batalha" entre nacionalismo imperial espanhol e nacionalismo popular e emancipador galego joga-se em todos os terrenos, incluso, no da adesom sentimental a um ou outro projecto nacional. Pretender, como nos indica Hermida, um nacionalismo sem este tipo de elementos emotivos, "puramente cívico", é umha fiçom. Nós temos que dar essa batalha em todos os planos.

    E remato: o "ódio ao outro" -neste caso, o outro que nos oprime e nos nega- é inevitável. Como considerar Espanha dum modo "neutro" do ponto de vista emocional ou afectivo quando Espanha é a negaçom de todo isso polo que luitamos? Hermida, se calhar, nom quer esse confrontamento social, mas é inseparável do avanço da nossa luita nacional. Nom confundir com racismo ou xenofóbia.

    ResponderEliminar