29 de março de 2010

Marqueting empresarial e moita cara !

Xoán Hermida

Ao igual que pasou no seu día co movemento hippie que o sistema ten unha capacidade de asimilación ilimitada é algo que xa intuíamos, pero nos últimos tempos a desfachatez dalgunhas empresas e gobernos por limpar a súa imaxe, non ten parangón.

Agora ben, para que unha empresa ou institución poida lavar a cara normalmente se teñen que dar dúas premisas imprescindibles.

En primeiro lugar, a existencia de propostas facilmente asimilables polo propio sistema. Isto é, non superadoras do mesmo senón fundamentalmente elementos de mellora racional que despois dun tempo dando froitos relativos estean maduras como para poder ser asimiladas polo mesmo.

En segundo lugar, algunha iniciativa global ou ONG que estea disposto a montar unha campaña –publicitaria- na que teñan cabida as empresas ou institucións como elemento central da mesma.

A fortaleza dos departamentos de comunicación das empresas e gobernos teñen alcanzado tal grado de perfección que a manipulación mediatica totalitaria de Goebbels quédase reducida a un xogo de nenos.

Nos últimos tempos temos asistido a dúas claras iniciativas nesa dirección.

Por unha banda, a campaña estosololoarreglamosentretodos.org na que despois de armala, agora a banca e as grandes multinacionais intentan distribuír - entre todos - as solucións á crise e de paso socializar – entre todos - as responsabilidades.

Cando aínda as persoas están a sufrir as consecuencias dunha crise provocada polas súas ansias de diñeiro rápido e polo seu modelo especulativo; cando fai poucos meses os gobernos do mundo regaláronlle miles de millóns de dólares, dos nosos impostos, para reflotar os seus negocios; cando nos enteramos de que moitos deses cartos públicos serven para asignarse “salarios” de luxo, “finiquitos” millonarios e reparto de cuantiosos dividendos; agora van e promoven (BBVA, Caja Madrid, Endesa, El Corte Inglés, Iberdrola, La Caixa, Banco Santander, Telefónica...) unha iniciativa para convencernos da conciliación social e da harmonía de clases.

Por outra banda a multinacional Starbucks ven de anunciar que a partir de agora o café servido nas súas instalacións será de Comercio Xusto.

Cabe recordar que no ano 2006, Starbucks intentou patentar unha das mellores variedades de café etíope, Sidamo, seguindo a lóxica de privatizar un ben común e desprotexendo aínda máis a unha poboación onde se concentran as maiores hambrunas do planeta. Soamente unha grande presión internacional foi quen de parar dita iniciativa.

Starbucks situase como unha empresa aliada dos sectores máis reaccionarios do complexo político-armamentístico norteamericano. En Iraq, Afganistán e Kuwait, Starbucks é a marca que anima ás tropas ocupantes ao combate baixo o lema: "proporcionar café para aliviar os esforzos [dos soldados] en tempos de conflito". No seu país de orixe, Starbucks apoia aos partidarios de levar armas de fogo nos espazos públicos e permite a entrada de clientes armados nas súas cafeterías.

Pero o problema non esta no marqueting social, que cada día perfeccionan as empresas con estudios sociolóxicos, aproveitándose dos estados de (in)satisfacción que converten en estados de opinión e engadindo ás antigas maquinarias de publicidade as novas redes sociais.

O problema está nas organizacións que pendurando entre o tacticismo e pragmatismo máis puro unhas e o fundamentalismo e incapacidade de incidencia outras, deixan un espazo de reorganización social ao sistema sen precedentes.

A cuestión non é que algunhas empresas e gobernos responsables da mudanza climática apaguen durante unha hora a luz das fachadas das súas sedes sociais, a cuestión é se permitimos un consenso social entorno a socialización das causas e un “buenismo” sobre as súas solucións.
Sei que alguén pode dicir que e mais produtivo conseguir resultados efectivos aínda que limitados que non arañar o ceo e nunca poder palpalo.

Pode ser que si.

Pero en todo caso os centenares de xudeus salvados por Schindler son unha xenerosa lección de humanidade pero de seguro que de Goobbels contar cos medios de manipulación actuais intentaríanos convencer do humanismo dos dirixentes nazis ao salvar decenas de persoas namentres incineraban a varios millóns.

A cuestión non é o resultado cuantitativo ( ínfimo por outra parte ) senón a orientación cualitativa.

Son dos que pensa que unha boa liña estratéxica aplicada dialecticamente pode das resultados concretos sen deixarse enmarañar polo sistema.

Agora ben para isto fan falta, tamén como antes, dúas premisas: organizacións sociais con capacidade de incidencia social e influencia institucional, e unha cultura política e humanista, lamentablemente, hoxe inexistente.

Namentres ademais de seguir na mesma dinámica ... eles seguiran a ter moita cara!

27 de março de 2010

Anticapitalismo e xustiza climática

Esther Vivas

O cambio climático é, a día de hoxe, unha realidade innegable. O eco político, social e mediático do cumio de Copenhague, en decembro 2009, foi boa proba diso. Un cumio que mostrou a incapacidade do propio sistema capitalista de dar unha resposta crible a unha crise que el mesmo creou. O capitalismo verde apúntase á carreira do cambio climático, achegando unha serie de solucións tecnolóxicas (enerxía nuclear, captación de carbono da atmosfera para o seu almacenamento, agrocombustibles, etc.) que xerarán maiores impactos sociais e ambientais. Trátase de solucións falsas ao cambio climático que tentan esconder as causas estruturais que nos conduciron á situación actual de crise e que buscan facer negocio coa mesma, á vez que expoñen a contradición entre o cálculo curtoplacista do capital e os ritmos longos do equilibrio ecolóxico.

Neste contexto, é urxente un movemento capaz de desafiar o discurso dominante do capitalismo verde, sinalar o impacto e a responsabilidade do actual modelo de produción, distribución e consumo capitalista e vincular a ameaza climática global cos problemas sociais cotiáns. Copenhague foi até agora a maior expresión do movemento pola xustiza climática, coincidindo xustamente co décimo aniversario das mobilizacións contra a OMC en Seattle. Unha protesta que, baixo a lema “Cambiemos o sistema, non o clima”, expresa esta relación difusa entre xustiza social e climática, entre crise social e crise ecolóxica. Pero o éxito das protestas en Copenhague contrasta coa debilidade das manifestacións a nivel mundial, con algunhas excepcións como Londres.

A actual crise expón a necesidade urxente de cambiar o mundo de base e facelo desde unha perspectiva anticapitalista e ecosocialista radical. Anticapitalismo e xustiza climática son dous combates que teñen que ir estreitamente unidos. Calquera perspectiva de ruptura co actual modelo económico que non teña en conta a centralidade da crise ecolóxica está abocada ao fracaso e calquera perspectiva ecoloxista sen unha orientación anticapitalista, de ruptura co sistema actual, quedará na superficie do problema e ao final pode acabar sendo un instrumento ao servizo das políticas de mercadotecnia verde.

Frear o cambio climático implica modificar o actual modelo de produción, distribución e consumo. Os retoques superficiais e cosméticos non valen. As solucións á crise ecolóxica pasan por tocar os cimentos do actual sistema capitalista. Si queremos que o clima non cambie, é necesario cambiar o sistema. De aí, a necesidade de ter unha verdadeira perspectiva ecosocialista, ou ecocomunista como sinalaba Daniel Bensaïd nun dos seus últimos artigos.

Así mesmo, débense de combater as teses do neo-malthusianismo verde que culpabilizan aos países do Sur polas súas altas taxas de poboación e que buscan controlar o corpo das mulleres, socavando o dereito a decidir sobre o noso corpo. Loitar contra o cambio climático implica enfrontar a pobreza: a maior desigualdade social, máis vulnerabilidade climática. É necesario reconverter sectores produtivos con graves impactos sociais e ambientais (industria militar, automobilística, extractivas, etc.), creando emprego en sectores sociais e ecoloxicamente xustos como a agricultura ecolóxica, servizos públicos (sanitarios, educativos, transporte), entre outros.

Acabar co cambio climático implica apostar polo dereito dos pobos á soberanía alimentaria. O modelo agroindustrial actual (deslocalizado, intensivo, quilométrico, petrodependiente) é un dos máximos xeradores de gases de efecto invernadoiro. Apostar por unha agricultura ecolóxica, local campesiña e por uns circuítos curtos de comercialización permiten, como di A Vía Campesiña, arrefriar o planeta. Así mesmo, hai que integrar as demandas dos pobos orixinarios, o control das súas terras e bens naturais, e a súa cosmovisión e respecto á "pachamama", a “nai terra”, e a defensa do “bo vivir”. Valorizar estas achegas que expoñen un novo tipo de relación entre humanidade e natureza é clave para enfrontar o cambio climático e a mercantilización da vida e do planeta.

Desde unha perspectiva Norte-Sur, xustiza climática implica a anulación incondicional da débeda externa dos países do Sur, unha débeda ilegal e ilexítima, e reivindicar o recoñecemento dunha débeda social, histórica e ecolóxica do Norte respecto ao Sur resultado de séculos de espolio e explotación. En casos de catástrofe, é necesario promover mecanismos de “auxilio popular”. Vimos como o cambio climático aumenta a vulnerabilidade dos sectores populares especialmente nos países do Sur. Os terremotos en Haití e en Chile son dous dos casos máis recentes. Fronte a estas ameazas son necesarias redes de solidariedade internacional de movementos sociais de base que permitan unha canalización da axuda inmediata e efectiva ás poboacións locais. A iniciativa non pode quedar en mans dun “humanitarismo” internacional baleiro de contido político.

A loita contra o cambio climático pasa por combater o actual modelo de produción industrial, deslocalizado, "just on estafe", masivo, dependente dos recursos fósiles, etc. As burocracias sindicais fan seguidismo e lexitiman as políticas do "capitalismo verde" coa farsa de que as “tecnoloxías verdes” crean emprego e xeran maior prosperidade. É necesario desmontar este mito. A esquerda sindical debe pór en cuestión o actual modelo de crecemento sen límites, apostando por outro modelo de “desenvolvemento” acorde cos recursos finitos do planeta. As reivindicacións ecoloxistas e contra o cambio climático teñen que ser un eixo central do sindicalismo combativo. Os sindicalistas non poden ver aos ecoloxistas como aos seus inimigos e viceversa. Todas e todos sufrimos as consecuencias do cambio climático e é necesario que actuemos colectivamente.

É falso pensar que podemos combater o cambio climático só a partir do cambio de actitudes individuais, e máis cando a metade da poboación mundial vive no “subconsumo crónico”, e tamén é falso pensar que podemos loitar contra o cambio climático só con respostas tecnolóxicas e científicas. Son necesarios cambios estruturais nos modelos de produción de bens, de enerxía, etc. Nesta dirección, as iniciativas que desde o local expoñen alternativas prácticas ao modelo dominante de consumo, produción, enerxético... teñen un carácter demostrativo e de concienciación que é fundamental apoiar.

Pola súa natureza, falar de como enfrontar o cambio climático implica discutir de estratexia, de auto-organización, de planificación e das tarefas que, aquelas e aqueles que nos consideramos anticapitalistas, temos por diante.